ศาสนาประจำชาติ

          ประชาชนชาวไทยกว่าร้อยละ ๙๔.๕ นับถือพระพุทธศาสนา ซึ่งเป็นประชาชนส่วนใหญ่ของประเทศได้ถูกปล่อยปละละเลย ไม่มีการส่งเสริม การศึกษาวิชาพระพุทธศาสนาในสถานศึกษา ทำให้ประชาชนชาวไทยจำนวนมากขาดศีลธรรม ทำให้ขาดคุณธรรม และจริยธรรม อาชญากรรมมีสถิติสูงขึ้น หลายคนไม่กลัวบาป ก่อเกิดปัญหาการคอรัปชั่นทั่วทุกวงการ แม้แต่พระก็ถูกทอดทิ้ง ขาดการดูแลจากภาครัฐ และประชาชนเท่าที่ควร เมื่อวัดเสื่อมโทรม ชุมชนย่อยยับ สังคมไทยก็พังทลาย

          ซึ่งรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุดที่จะแสดงเจตจำนงค์ว่า พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติอย่างเป็นทางการ โดยลายลักษณ์อักษร ซึ่งถ้าหากได้มีการบัญญัติในรัฐธรรมนูญแล้ว ประชาชนก็จะได้รับการส่งเสริมให้ได้รับการศึกษาวิชาพระพุทธศาสนา ฉะนั้นการเรียกร้องให้ "พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติ" ในรัฐธรรมนูญ ไม่ได้เป็นการเรียกร้องเพื่อตัวพระพุทธศาสนา แต่เป็นการเรียกร้องเพื่อประเทศชาติ

          ในสังคมไทยตลอดประวัติศาสตร์ของการนับถือพระพุทธศาสนา เสรีภาพทางศาสนาเป็นสิ่งที่มีมาเอง สืบเนื่องจากหลักการของพระพุทธศาสนา ที่เชิดชูเสรีภาพในการใช้ปัญญา ไม่มีการบังคับศรัทธา เพราะฉะนั้นในประวัติของชนชาติไทยจึงไม่ต้องมีการต่อสู้เพื่อให้ได้มาซึ่งเสรีภาพในการนับถือศาสนา อย่างที่ได้เกิดขึ้นเป็นเรื่องรุนแรงมากในหลายประเทศ

          ศาสนิกชนในบางลัทธิศาสนา ไม่เพียงแต่จะแบ่งแยกเบียดเบียน ยอมรับหรืออยู่ร่วมกันไม่ได้กับศาสนิกชนที่นับถือศาสนาอื่นเท่านั้น แม้แต่กับศาสนิกชนศาสนาเดีัยวกัน แต่ต่างนิกายกับตน ก็ทนกันไม่ได้ ต้องยกเอาความต่างนั้นมาเป็นเหตุให้ต้องเข่นฆ่ากัน สำหรับพุทธศาสนิกชนแล้ว นอกจากมีหลักยึดเหนี่ยวจิตใจเป็นอันเดียวกันในหมู่พวกตนแล้ว ยังอยู่ร่วมกันด้วยดีกับศาสนิกชนในศาสนาอื่นๆ โดยมีไมตรีจิตมิตรภาพ ในฐานะที่เป็นเพื่อนมนุษย์ผู้ร่วมเกิดแก่เจ็บตายด้วยกัน ไม่เคยมีการเบียดเบียนข่มเหงศาสนา หรือศาสนิกชนอื่น ไม่ต้องพูดถึงศาสนิกชนต่างนิกายในพระพุทธศาสนาด้วยกัน ซึ่งมีแต่ไมตรี และความสัมพันธ์ในทางช่วยเหลือเกื้อกูล ไม่เคยมีปัญหาความขัดแย้งใดๆ เลย

          เมื่อพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติ นอกจากพระพุทธศาสนาเองจะดำรงอยู่ได้แล้ว ยังเป็นการสถาปนาความมีเสรีภาพในการนับถือศาสนา ซึ่งเป็นการสร้างความสามัคคีใน หมู่ประชาชนชาวไทยทั่วทั้งหมด โดยก่อให้เกิดความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของคนส่วนใหญ่ พร้อมทั้งไม่เสียสามัคคีต่อคนกลุ่มน้อย มีแต่ไมตรีจิตมิตรภาพ และความมีน้ำใจที่แผ่ออกไปกว้างขวางทั่วทั้งแผ่นดินเป็นฐานที่ค้ำจุนให้ไม่มีการเบียดเบียนกันทางศาสนา และเสริมสร้างบรรยากาศที่เอื่ออำนวยให้ศาสนาต่างๆ สามารถอยู่ร่วมกันได้ด้วยดีโดยสงบสุข

พระราชปณิธานแห่งพระมหากษัตริย์ไทย ที่มีต่อพระพุทธศาสนา

(พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา เล่ม ๑ ฉบับพระจักรพรรดิพงศ์ (จาด), องค์การค้าของคุรุสภา, ๒๕๓๓, หน้า ๒๐๗)

(ประชุม พงศาวดาร เล่ม ๑๖, องค์การ ค้า ของ คุรุสภา ๒๕๐๗, หน้า ๒๓-๒๔)

          แล้วมีพระราชโองการปฏิสันถารแก่เจ้าพระยา และพระยาทั้งปวงว่า สิ่งของทั้งนี้ จงจัดทำนุบำรุงไว้ให้จงดี จะได้ป้องกันรักษาแผ่นดิน ทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา และพระราชอาณาเขตสืบไป แล้วอัครมหาเสนาบดี รับพระราชโองการ กราบ บังคมทูลว่า “ข้าพระพุทธเจ้า ขอรับพระราชโองการมานพระบัณฑูรสุรสิงหนาท ใส่เกล้าใส่กระหม่อม ขอเดชะ” แล้วเสด็จกลับ ขึ้นข้างในเสด็จประทับเหนือพระที่นั่งภัทรบิฐ....

               ครั้นเสร็จการฉลองพระนครแล้ว จึงพระราชทานนามพระนครใหม่ให้ต้องกับนามพระพุทธรัตนปฏิมากรว่า “กรุงเทพมหานครบวรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุธยา มหาดิลกภพ นพรัตนราชธานีบุรีรมย์ อุดมราชนิเวศน์มหาสถาน อมร พิมานอวตารสถิต สักกะทัตติยะวิษณุกรรมประสิทธิ์ ” เป็นพระมหานครที่ดำรงรักษาพระมหามณีรัตนปฏิมากร เป็น แก้วอย่างดีมีสิริอันประเสริฐ สำหรับพระบารมีของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวผู้ประดิษฐานกรุงเทพมหานครนี้ ตั้งแต่พระราชทานนามนี้มา บ้านเมืองก็อยู่เย็นเป็นสุขเกษมสมบูรณ์ขึ้น (ครั้นในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงแปลงสร้อยที่ว่า บวรรัตนโกสินทร์นั้นเป็น อมรรัตนโกสินทร์ นอกนั้นคงไว้ตามเดิม...

(พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑, กรมศิลปากร, ๒๕๒๖, หน้า ๖๑-๖๓)

          ทุกวันนี้ตั้งพระทัยแต่ที่จะทำนุบำรุงบวรพระพุทธศาสนา ไพร่ฟ้า ประชากรให้อยู่เย็นเป็นสุข ให้ตั้งอยู่ ในคติธรรม ทั้ง ๔ ดำรงจิตจัตุรัสบำเพ็ญ ศีลทาน จะได้สุคติภูมิ มนุษยสมบัติ สวรรคสมบัติ นิพพานสมบัติ เป็นประโยชน์ แต่ตน...

(กฎหมายตราสามดวง, กรมศิลปากร, ๒๕๒๑, หน้า ๗๖๙.)

          พระบาทสมเด็จบรมบพิตรพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระอนุชาธิราช กรมพระราชวังบวรฯ เมื่อทรงสดับพระสงฆ์ ราชาคณะถวายพระพรโดยพิสดารดังนั้น จึงดำรัสว่า

          ครั้งนี้ขออาราธนาพระผู้เป็นเจ้าทั้งปวง จงมีอุตสาหะในฝ่ายพระพุทธจักร ให้พระไตรปิฎกบริบูรณ์ขึ้นให้จงได้ ฝ่ายข้างอาณาจักรที่จะเป็นศาสนูปถัมภกนั้น เป็นพนักงานโยม โยมจะสู้เสียสละชีวิตบูชาพระรัตนตรัย สุดแต่จะให้พระปริยัติบริบูรณ์ เป็นมูลที่จะตั้งพระพุทธศาสนาจงได้

          พระราชาคณะ ทั้งปวงรับ สาธุ แล้ว ถวายพระพร...

(พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์, รัชกาลที่ ๑, กรมศิลปากร, ๒๕๒๖, หน้า ๑๑๓.)

(กระทรวงศึกษาธิการ, แนวพระราชดำริเก้ารัชกาล, โรงพิมพ์คุรุสภา ลาดพร้าว, ๒๕๒๘, หน้า ๒๐.)

(จดหมายเหตุรัชกาลที่ ๓ เลขที่ ๓๔ จ.ศ. ๑๒๑๒ พระบรมราชโองการ เรื่องทรงมอบราชสมบัติเมื่อใกล้จะสวรรคตให้กับเจ้าพระยาพระคลัง)

          ทรงพระราชดำริเห็นว่า จะฆ่าสัตว์มีชีวิต คือ สุกร เป็ด ไก่ นก ปลา แลอื่นๆ ให้ตายเป็นอันมาก จะเห็นไปว่าเป็นเวลาเฉลิมพระชนมพรรษา สัตว์ที่มีชีวิตซึ่งต้องตายเป็นอันมากดังนี้ เป็นเวลาทำบุญแล้ว จะมาทำบาปเล่า ดูไม่ควร เพราะบ้านเมืองนับถือบรมพุทธศาสนา แลลัทธิถือว่าการฆ่าสัตว์ เป็นบาป ขอให้ท่านทั้งปวงบรรดาที่เริ่มการทำบุญในครั้งนี้ คิดยักย้ายทำของเลี้ยงพระสงฆ์แต่ที่ควร...

(ประชุมประกาศ รัชกาลที่ ๔ พ.ศ. ๒๔๐๘-๒๔๑๑, องค์การค้าของคุรุสภา, ๒๕๐๔, หน้า ๒๔๐-๒๔๑)

          คำปฏิญาณสมาทานสามประการนี้ ข้าพเจ้าได้ ทำไว้เฉพาะหน้าพระสงฆ์เถรานุเถระ อันได้มาประชุมในการพระราชพิธีศรีสัจจปานกาล แห่งผู้สำเร็จราชการแผ่นดินต่างพระองค์ และที่ปรึกษาของ ผู้สำเร็จราชการ ณ พระที่นั่งไพศาสทักษิณในบรมมหาราชวัง วันที่ ๒๑ มีนาคม รัตนโกสินทรศก ๑๑๕ พระพุทธศาสนายุกาล ๒๔๓๙ พรรษา เป็นวันที่ ๑๐๓๕๘ ในรัชกาล ปัจจุบัน

(กรมศิลปากร, การเสด็จประพาสยุโรปของ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ร.ศ. ๑๑๖ เล่ม ๑, สหประชาพาณิชย์, ๒๕๒๓, หน้า ๙๗-๑๐๐)

          พระราชบิดาของฉัน ได้ทรงสละเวลาเป็นส่วนใหญ่ในการศึกษา และคุ้มครองศาสนาของชาติ ส่วนฉันได้ขึ้นครองราชย์ในขณะอายุยังน้อย จึงไม่มีเวลาที่จะเป็นนักศึกษาอย่างพ่อฉันเองมีความสนใจ ในการศึกษาหนังสือหลักธรรมต่างๆ สนใจที่จะคุ้มครองศาสนาของเรา และต้องการที่จะให้มหาชนทั่วไป มีความเข้าใจถูกต้อง

               ดูเหมือนว่าถ้าชาวยุโรปเชื่อในคำสอนของคณะมิชชันนารีว่า ศาสนาของเราโง่งมงายและ ชั่วทราม คนทั้งหลายก็จะต้องถือว่าพวกเราเป็นคนโง่งมงายและ ชั่วทรามไปด้วย ฉันจึงรู้สึกขอบคุณบรรดาบุคคลเช่นท่าน เป็นตัวอย่างที่สอนชาวยุโรป ให้ความคารวะแก่ศาสนาของเรา

(พระ ราชหัตถเลขา ถึง เซอร์ เอ็ดวิน อาร์ โนลด์)

          ข้าพเจ้าย่อมรู้สึกว่า เป็นหน้าที่ของข้าพเจ้าที่จะต้องทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา ซึ่งเป็นสิ่งคู่กับพระราชอาณาจักรให้ดำเนินไป ในทางวัฒนาถาวรพร้อมกันทั้งสองฝ่าย

(พระราชดำรัสของ สมเด็จพระปิยมหาราช ต่อคณะสงฆ์ ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เมื่อพุทธศักราช ๒๔๔๐)

          การสอนศาสนาในโรงเรียน ทั้งในกรุงแลหัวเมือง จะต้องให้มีขึ้น ให้มีความวิตกไปว่า เด็กชั้นหลังจะห่างเหินจากการศาสนาจนเลยเป็นคนไม่มีธรรมในใจมากขึ้น เมื่อเป็นเช่นนั้น จะถือว่าเหมือนอย่างทุกวันนี้คนที่ ไม่รู้อะไรก็มีมากต่อไปภายหน้า ถ้าเป็นคนที่ได้เล่าเรียนคงจะประพฤติตัวดีกว่าคนที่ไม่ได้เล่าเรียนนั้นหาถูกไม่ คนที่ไม่มีธรรมเป็นเครื่องดำเนินตามคงจะหันไปทางทุจริตโดยมาก ถ้ารู้น้อยก็โกงไม่ค่อยคล่อง ฤาโกงไม่สนิท ถ้ารู้มากก็โกงคล่องมากขึ้น และโกงพิสดารมากขึ้น

          การที่หัดให้รู้อ่านอักขรวิธี ไม่เป็นเครื่องฝึกหัดให้คนดีแลคนชั่ว เป็นแต่ได้วิธีที่สำหรับจะเรียนความดีความชั่วได้คล่องขึ้น จึงเห็นว่าถ้ามีหนังสืออ่านสำหรับโรงเรียน ที่บังคับให้โรงเรียนต้องสอนกัน แต่ให้เป็นอย่างใหม่ๆ ที่คนจะเข้าใจง่ายๆ... จะเป็นคุณประโยชน์มาก

(กระทรวงศึกษาธิการ, แนวพระราช ดำริเก้ารัชกาล, โรงพิมพ์ คุรุสภา ลาดพร้าว, ๒๕๒๘, หน้า ๑๗๓.)

          ต้องเข้าใจพุทธศาสนาในเวลานี้ ไม่มีแห่งใดในโลกที่จะถือจริง รู้จริง เท่าในเมืองไทยเรา เมืองไทยเราเปรียบเหมือนป้อมอันใหญ่ ซึ่งเป็นแนวที่สุดของพระพุทธศาสนาแนวที่ ๑ แนวที่ ๒ ร่อยหรอเต็มทีแล้ว ยังแต่แนวที่ ๓ และแนวที่สุด คือ เมืองไทย... เราทั้งหลายเป็นผู้รักษาแนวนี้ ถ้าเราไม่ตั้งใจรักษาจริงๆ แล้ว

          ถ้ามีอันตรายอย่างใดมาถึงพระพุทธศาสนา เราทั้งหลายจะเป็นผู้ที่ได้รับความอับอายด้วยกันเป็นอันมาก...เหตุฉะนี้เป็นหน้าที่ของเราที่จะต้องตั้งใจที่จะรักษาความมั่นคง ของพระพุทธศาสนาในประเทศไทย อย่าให้มีอันตรายมาถึงได้... ผู้ที่คนอื่นเขาส่งเข้ามาปลอมแปลงเพื่อทำลายพระพุทธศาสนาเราทั้งหลายต้องคอยระวังรู้เท่าไว้จึงจะควร...จึงเป็นหน้าที่ของเราทั้งหลายที่เป็นเชื้อชาตินักรบ ต้องรักษาพระศาสนาอันนี้ให้คงอยู่ในเมืองไทยอีกต่อไป ต้องรักษาไว้เพื่อให้เป็นมรดกแก่ลูกหลานของเราทั้งหลาย ให้เขารักษากันต่อไปยั่งยืนเป็นเกียรติยศแก่ชาติของเราชั่วกัลปาวสาน

          เวลานี้ทั้งโลกเขาพูดเขานิยมว่า ชาติไทยเป็นชาติที่ถือพระพุทธศาสนา ที่พระพุทธศาสนายั่งยืนอยู่ได้ เพราะมีเมืองไทยเป็นเหมือนป้อมใหญ่ในแนวรบ

          เราเคราะห์ดีที่สุดที่นานมาแล้ว เราได้ตกไปอยู่ในพระพุทธศาสนา จึงได้เป็นมนุษย์ชั้นสูงที่สุดที่มนุษย์จะเป็นได้ ในทางธรรม เหตุฉะนี้ ขอท่านทั้งหลายที่นั่งฟังอยู่ ผู้ที่ตะเกียกตะกายอยากเป็นฝรั่ง อย่าทำเหมือนฝรั่งในทางธรรมเลย ถ้าจะเอาอย่างฝรั่งจงเอาอย่างในทางที่ฝรั่งเขาทำดี คือ ในทางวิชาการบางอย่าง ซึ่งเขาทำดีเราควรเอาอย่าง แต่การรักษาศีลรักษาธรรม เรามีตัวอย่าง ดีกว่าฝรั่งเป็นอันมาก ถือพระพุทธเจ้าเป็นตัวอย่างของเราแล้ว เรามีตัวอย่างหาที่เปรียบเสมอเหมือนมิได้

          พระพุทธศาสนาก็ดี หรือศาสนาใดก็ดี ที่ตั้งมั่นอยู่ได้ก็ด้วยความมั่นคงของผู้เลื่อมใส ตั้งใจที่จะรักษา และข้าพเจ้าพูด ทั้งนี้ก็เพื่อชักชวนท่านทั้งหลาย อย่างเป็นเพื่อนไทย และเพื่อนพุทธศาสนิกชนด้วยกัน ทั้งนั้น เพื่อความมั่งคงแห่งพระพุทธศาสนา ข้าพเจ้ารู้สึกว่า ได้ทำหน้าที่สมควรแก่อุปถัมภ์พระพุทธศาสนา เราตั้งใจจะรักษาศาสนาของเราด้วยชีวิต ข้าพเจ้าและท่านทั้งหลายตั้งใจอยู่ในข้อนี้ และถ้าท่านตั้งใจจะช่วยข้าพเจ้าในกิจอันใหญ่นี้แล้ว ก็จะเป็นที่พอใจข้าพเจ้าเป็นอันมาก

          เมืองเราเกือบจะเป็นเมืองเดียวแล้วในโลก ได้มีบุคคลถือพระพุทธศาสนามาก และเป็นเหล่าเดียวกัน เพราะฉะนั้นเป็นหน้าที่ของเราทั้งหลายที่จะช่วยกันบำรุงรักษาพระพุทธศาสนาอย่าให้เสื่อมสูญไป การที่จะบำรุงพระพุทธศาสนา เราต้องรู้สึกก่อนว่า หลักของพระพุทธศาสนาคืออะไร

          เราทั้งหลาย ที่ยังไม่แน่ ตั้งแต่วันนี้ จะได้พร้อมกันตั้งใจว่าในส่วนตัวเราเองจะริษยากันก็ตาม จะเป็นอย่างไรก็ตาม จะทำการเช่นนี้ ต่อเมื่อเวลาว่างไม่มีภัย เมื่อมีเหตุสำคัญจำเป็นที่เราจะต้องต่อสู้ชาติอื่น แม้การส่วนตัวของเราอย่างไร จะทำให้เสียประโยชน์แก่ชาติเราแล้ว สิ่งนั้นเราจะทิ้งเสีย เราจะรวมกัน ไม่ว่าในเวลานี้ชอบกันหรือชังกัน เราจะถือว่า เราเป็นไทยด้วยกันหมด เราจะต้องรักษาความเป็นไทยของเราให้ยั่งยืน เราจะต้องรักษาพระพุทธศาสนาให้ถาวรวัฒนาการ อย่างที่เป็นมาแล้วหลายชั่วโคตรของเราทั้งหลาย

(พระบรมราโชวาทเรื่องเทศนาเสือป่า)

พระบรมราโชวาทของ

พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๗)

(พระบรมราโชวาทของ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ในกระทรวงศึกษาธิการ,
แนวพระราชดำริเก้ารัชกาล, โรงพิมพ์คุรุสภา ลาดพร้าว, ๒๕๒๘, หน้า ๒๕๖.)

          ศาสนาจะเป็นยาบำรุงกำลัง บำรุงน้ำใจ ให้ทนความลำบากได้ ให้มีแรงที่จะทำการงานของตน ให้เป็นผลสำเร็จได้ และยังเป็นยาที่จะสมานหัวใจ ให้หายเจ็บปวดในยามทุกข์ได้ด้วย...พวกเราทุกๆ คน ควรพยายามให้เด็กๆ ลูกหลานของเรามี “ยา” สำคัญ คือ คำสั่งสอนของพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าติดตัวไว้เป็นกำลัง เพราะ “ยา” อย่างนี้ เป็นทั้ง “ยาบำรุงกำลัง” และ “ยาสมาน หรือระงับความเจ็บปวด

(พระราชนิพนธ์คำนำของ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ในทิศ ๖ หนังสือสอนพระพุทธศาสนาแก่เด็ก,
โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, ๒๔๗๔, หน้า ข.ฆ.)

(“พุทธธรรม” วารสารของพุทธศาสนาแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์, ปีที ๔๒, ฉบับที่ ๒๖๕, พุทธศักราช ๒๕๓๗.)

(พระบรมราโชวาท พระราชทาน แก่ที่ประชุมสมาคมพุทธศาสนาทั่วราชอาณาจักร ครั้งที่ ๑๗ วันที่ ๑๗ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๑๒)

          ในประวัติศาสตร์ไทย พระมหากษัตริย์ไทยทุกพระองค์ทรงเป็นพุทธมามกะ รัฐธรรมนูญทุกฉบับก็ได้ระบุไว้ชัดแจ้งดังเช่น รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ มาตรา ๙ บัญญัติ ว่า “พระมหากษัตริย์ทรงเป็น พุทธมามกะ และทรงเป็นอัครศาสนูปถัมภก” ซึ่งข้อความในวรรคหลังเป็นข้อความที่เนื่องกับวรรคแรกกล่าวคือ พระมหากษัตริย์ทรงเป็นอัครศาสนูปถัมภกของพระพุทธศาสนา ดังเช่นที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อทรงประกอบราชพิธีบรมราชาภิเษกแล้วก็เสด็จไปวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ทรงจุดเทียนทองธูปเงินเครื่องนมัสการพระมหามณีรัตนปฏิมากร และทรงรับศีลแล้วพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้ประกาศพระองค์เป็นภาษามคธว่า ทรงรับเป็นพุทธศาสนูปถัมภก จะทำนุบำรุงพระบวรพุทธศาสนาให้วัฒนาถาวรสืบไป พระสงฆ์ถวายสาธุการขึ้นพร้อมกัน ครั้นแล้วพระสงฆ์ทั้งนั้นก็สวดถวายพระพร เสร็จแล้วจึงเสด็จไปนมัสการพระมหามณีรัตนปฏิมากร แล้วเสด็จ(กลับ) อย่างขบวนที่เสด็จเมื่อขามา

(จากหนังสือพระราชกรณียกิจใน พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เล่ม ๑๐
โดย จมื่นอมรดรุณรักษ์ องค์การค้าคุรุสภา, ๒๕๑๕, หน้า ๖๑.)

          อนึ่ง เครื่องชี้ชัดอีกประการหนึ่ง ที่ทำให้สิ้นความสงสัยว่าสถาบันศาสนาได้แก่สถาบันพระพุทธศาสนาอันเป็น ศาสนาประจำชาติ จากพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลปัจจุบัน ในโอกาสเสด็จ ออกทรงผนวชเมื่อ เดือน ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๙๙ ว่า

          โดยที่พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติของเรา ทั้งตามความศรัทธาเชื่อมั่นของข้าพเจ้าเอง ก็เห็นเป็นศาสนที่ดีศาสนาหนึ่ง เนื่องในบรรดาสัจธรรมคำสั่งสอนอันชอบด้วยเหตุผล จึงเคยคิดอยู่ว่า ถ้าโอกาสอำนวย ข้าพเจ้าควรจักได้บวชสักเวลาหนึ่ง ตามราชประเพณี ซึ่งจัดเป็นทางสนองพระเดชพระคุณพระราชบูรพการีตามคตินิยมด้วย และนับตั้งแต่ข้าพเจ้าได้ครองราชย์สืบสันตติวงศ์ต่อจากสมเด็จพระเชษฐาธิราชก็ล่วงมากว่าสิบปีแล้ว เห็นว่าน่าจะถึงเวลาที่ควรจะทำความ ตั้งใจไว้นั้นแล้วประการหนึ่ง.. จึงได้ตกลงใจที่จะบรรพชาอุปสมบทในวันที่ ๒๒ เดือน นี้

(จากหนังสือพระบรมราโชวาท)

          นอกจากนั้นเมื่อวันที่ ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๒๗ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้ทรงมีพระราชดำรัสต้อนรับโป๊ป จอห์นปอล ที่ ๒
ณ พระที่นั่งจักรี มหาปราสาท ความตอนหนึ่งว่า

          คนไทยเป็นศาสนิกชนที่ดีทั่วกัน ส่วนใหญ่นับถือพระพุทธศาสนาอันเป็นศาสนาประจำชาติ